Zuiderend

Dijken van Wijven 1

Kees

5 september 2021

Het moest er toch maar eens van komen. De zon scheen, wolken in de blauwe lucht, een stevig windje. Naar buiten! En dan meteen even lekker uitwaaien aan de Oosterschelde op Noord-Beveland, sinds 2002 het grootste nationaal park van ons land. Daar is het niet zo druk als aan de Walcherse kust en er is buitendijks een aantrekkelijk fiets- en wandelpad. Bovendien was er kunst te zien, op en bij de dijk tussen Wissenkerke en Colijnsplaat. De organisatie Dijken van Wijven heeft er tot en met 5 september een buitenexpositie ingericht onder de titel Eindeloos. Het is een reizend kunstproject met Zeeuwse dijken als basis. Elke twee of drie jaar organiseren ze ergens in Zeeland een buitenexpositie en dit jaar was het hier. Zo’n 15 vrouwelijke kunstenaars hadden de dijk in beslag genomen met hun beelden en installaties, de dijk was van hen.

Het werd een heerlijke wandeling, genietend van het eindeloze uitzicht over de Oosterschelde, waar witte schuimkoppen op de golven ontstonden door de stevige noordenwind. En al wandelend de kunstobjecten bekijkend, genietend van hun schoonheid of zeggingskracht, of van beide. Of de erin verwerkte symboliek. De verbeelding wekte soms verbazing maar je moet het ook niet proberen te begrijpen. Het in je opgenomen beeld doet zijn werk daarna toch wel en komt dan tot leven, zo is mijn ervaring opnieuw.

De deelnemers hebben bij de uitwerking van het thema hun persoonlijke beleving van de lange dijk, het wijde water, de ruimte en het leven in en aan het water heel verschillend vormgegeven. Perfect geconstrueerde beelden worden afgewisseld met geïmproviseerde bouwsels van gevonden materialen. Er is staal en er is keramiek. En ook fotowerk. Die afwisseling maakte het leuk en verrassend. En nieuwsgierig naar hoe de andere kunstwerken zouden zijn die bij de eerste wandeling niet zijn bereikt. Dus een paar dagen later weer erheen, nu naar een ander stuk van de dijk. Want de expositie was over de hele dijk verdeeld en dat vond Ans teveel om in één keer te lopen. De hele route is ongeveer 15 km lang. Bij dat tweede bezoek was er hetzelfde weer: zon, wolken en veel wind. Het gaf dezelfde kunstbeleving al zagen we andere kunstobjecten.
De cursieve teksten zijn uit de brochure en van de bordjes bij de kunstwerken.

Merel Holleboom: Oneindige beweging, het infinity

De eerste keer beginnend bij de Oesterput, het oostelijk einde (of begin, naar keuze) van het buitendijkse pad, werd mijn oog aangenaam getroffen door een robuust object aan het begin van de Glasjesnol. Oneindige beweging, het infinity van Merel Holleboom staat daar imposant in de ruimte, de eindeloosheid.
Het is een beeld met daarin verwerkt een symbolisch en wiskundig teken, een lemniscaat, wat door de wind in beweging zal zijn of door bezoekers zelf in beweging kan worden gebracht.
Mijmerend over daar waar land de zee ontmoet, waar land en zee elkaar strelen, bespelen, samenvloeien of botsen en herontstaan.
Mijmerend over daar waar een mens een mens ontmoet, een zee aan mogelijkheden kan ontstaan.

Naar het westen lopend kom je om de hoek van de dijk bij het beeld Splash.
Golven die tegen elkaar beuken. Golven die eindeloos langs de oevers van Zeeland op de kustlijn slaan. De ribben gaan over in koehorens die refereren aan Hollandse koeien grazend langs de kustlijnen van Zeeland. De horens steken fier boven het land uit als teken van hoop. De tand des tijds parerend.

Verderop overzien op de kruin van de dijk de Waterkijkers van Yvonne Halfens alles vanaf hun sokkels. Daar begon de tweede wandeling.

eindeloos deinende
deinende heel de dag

In de zomer van 2020 zwom in de Oosterschelde een verdwaalde lederschildpad van 2.40m lang. Met dit kunstproject van Betsy de Jonge is ze onder de titel Eindeloze oceanen terug op ware grootte.

Bij de Oostnol zijn twee objecten te bewonderen. Aan het begin de Zilte Spindotter van Gusta Kullberg en Jeannette Ephraïm.

Op de rand van eb en vloed, op de rand van zilt en zoet, staat een artificiële biotoop. De verbeelding van een biotoop die zich eindeloos als een spindotter kan uitbreiden. Een spindotterbloem maakt afsplitsingen die wegdrijven en elders wortelen.

Gusta Kullberg en Jeannette Ephraïm: Zilte Spindotter

Gusta Kullberg en Jeannette Ephraïm: Zilte Spindotter (detail)

Op de kop van de Oostnol staat de installatie 5BFT van Marijke Maas, door de wind draaiend met boven de sokkel twee bollen voorzien van kleurige mozaïek.

Wind dirigeert
rimpelingen op water
aldoor durend gefluister over zee
neemt zij dwalende gedachten met zich
mee…….

In een hoek van de dijk, nu het laag water is in het slik, het beeld Eindeloze wereld… van Marion Kamper.
Zij werkt meestal abstract, het is de geometrie die haar fascineert en de beweging, het balanceren. In een bolvorm vind je het vereend, een geometrisch lichaam, balancerend, door weinig kracht komt hij in beweging.

Tot slot van deze wandeling op de dijk de foto-installatie van Marijke Schellekens getiteld Op de vleugels van de Wind, opgesteld op de muurtjes van de hier gebouwde picknickplaats.

Op elk van de drie ’wieken’ van de picknickplaats zie je een open europallet met 3d fotoglasblokken. De wieken wijzen naar de zee, het moerasland en het binnenland. Ook de foto’s in de 3d glasblokken verwijzen hier naar.

Marijke Schellekens: Op de vleugels van de Wind (detail)

Marijke Schellekens: Op de vleugels van de Wind

Kluizenaarsbestaan

Kees

5 reacties

27 augustus 2021

De coronapandemie houdt de wereld alweer anderhalf jaar in haar greep. Meerdere besmettingsgolven gaven regeringen aanleiding tot het geheel of gedeeltelijk op slot zetten van het maatschappelijk leven. Economie, cultuur en het sociale leven hadden het er zwaar onder. Ouderen en kwetsbaren, voor een deel dezelfde mensen, kregen veel aandacht en zochten veelal zelf het isolement om het risico van besmetting zo klein mogelijk te maken. Thuis blijven, boodschappen doen op ’stille’ tijdtippen zoals tijdens het seniorenuur bij AH, hoewel het steeds meer gebeurde dat er mensen rondliepen die de seniorenstatus nog lang niet bereikt hadden. En dan was het toch weer dringen in de paden…. Begin van de avond naar buiten voor een wandeling. Even de straat uit en aan het eind van Walcherse weiden en akkerland zo aan de rand van de stad de horizon zien, ter afwisseling van de blik op de tuinmuur.

Na de besmettingsgolven leven we inmiddels een paar maanden in een situatie van toenemende versoepelingen. Dat is niet zonder risico van oplevende besmettingen gebleken. Dat gevaar is nog steeds niet geweken.

Er is een sfeer ontstaan alsof de pandemie voorbij is terwijl het oplaaien van besmettingen op vele plaatsen in de wereld van het tegendeel blijk geeft. En de deltavariant is niet te onderschatten, zeker als je leest dat er twijfels zijn of de toegediende vaccinaties daar wel tegen bestand zijn. Het RIVM spreekt nu van doorbraakinfecties. Dat klinkt dan weer eng. De strijd is dus nog niet gewonnen. Ik wil wel een derde prik.

Dat risico van herbesmetting is er ook voor velen die een besmetting hebben doorgemaakt, al dan niet met milde of ernstige klachten, en daarna, meteen of na een poosje, kampen met de nasleep daarvan. En die kan heel ernstig zijn. Vele tienduizenden mensen hebben te maken gekregen met vermoeidheid en afgenomen conditie, concentratiegebrek, geheugenverlies…… Het virus heeft bij hen soms ernstige schade aangericht. Een kleine inspanning van een half uur vergt een veelvoud aan tijd voor herstel. In de krant las ik dat sommige mensen fysiek en mentaal zich een wrak voelen en door de waaier aan klachten hun werk niet kunnen doen en door dit alles in een sociaal isolement raken.

Ans en ik hebben ons vanaf het begin bewust afgezonderd. We behoren beide tot de kwetsbare ouderengroep. Toch hebben we eind december een besmetting opgelopen. Gelukkig kwamen we er redelijk goed doorheen. Vanaf april begon Ans echter klachten te krijgen die uiteindelijk bleken te horen bij wat is gaan heten ‘long covid’. De terugval was groot en daarin speelde de schade van bestralingen en chemo van een paar jaar geleden zeker een rol. Er kwam onvoldoende herstel. Sinds juni volgt ze een intensief revalidatieprogramma dat tot eind oktober gaat duren.

Al weken lang heb ik last van een verkoudheid die niet overgaat. Op een zeker moment slaat toch de angst toe en dus heb ik me laten testen. Gelukkig was de uitslag negatief – je kunt in coronatijd ook ’gewoon’ verkouden zijn. Wel is het vreemd dat het nu veel langer duurt dan vroeger, in je weet nog wel, het oude normaal.

We kunnen zodoende nog steeds niet veel want de actieradius van Ans is klein en het revalidatieprogramma geeft dagelijkse verplichtingen. We houden ons nog steeds afzijdig van allerlei samenscholing. Hoewel de markt en de supermarkt onvermijdelijk zijn en met weer grote aantallen toeristen de drukte in de binnenstad soms enorm is. Korte wandelingen in de buurt en een fietstochtje in de directe omgeving zijn nu het haalbare en de hoop is dat er meer mogelijk gaat worden naarmate haar revalidatie vordert. Je wilt er ook wel weer eens opuit, iets zien of meemaken, genieten van de natuur. Misschien moeten we dat in de komende tijd toch maar eens gaan doen.

De schoonheid van al wat bloeit in de tuin is in deze tijden een vreugde en een troost. Alsof ze het aanvoelden dat het opgehokte mensen goed doet, kwamen de planten tot grootse prestaties, daarbij gesteund door de groene vingers van Ans. Rozen, lathyrus, vingerhoedskruid, canna en de vorig jaar aangewaaide orchidee deden het voortreffelijk. Ja, zelfs de stokroos produceerde bloemen, dat was in jaren niet gebeurd. De tomatenplant gaf mooie en lekkere vruchten. Bij de gemberplant ging het mis, die vormde enorme bladeren waar overigens regelmatig de ochtendzon prachtig doorheen scheen, maar verzuimde tot nu toe om in bloei te komen. En dat zal waarschijnlijk ook niet meer gebeuren.

Op een van de weblogs die ik volg stond laatst het ontroerende verhaal over een gezin dat een uit het nest gevallen jonge ekster had opgenomen en verzorgd tot de vogel op eigen kracht kon wegvliegen. De moeder in het gezin had voor de ekster kwam een vreselijk ongeluk gehad, zij had ook een grote val gemaakt. In een filmpje bij het verhaal doet de grotendeels verlamde vrouw de uitspraak ”Even in tragedy there is beauty”. En de ekster ging een rol spelen in haar revalidatie.

Schoonheidsbeleving in de narigheid. Een isolement met bloeiende bloemen is een lichtere last. En verbeeldt de hoop voor ons eigen opbloeien, binnenkort of later.

Sluitertijd

Kees

6 reacties

31 mei 2021

Afgelopen zaterdag nam ik deel aan een workshop Lange Sluitertijden. Bij de gebruikelijke wijze van fotograferen is de sluitertijd een fractie van een seconde, bijvoorbeeld 1/125. Daarbij wordt beweging bevroren. Bij het hanteren van lange sluitertijden gebruik je hele seconden zoals 10 of 30. Of één tot meerdere minuten om de sensor te belichten. Het is een manier van fotograferen waarbij het niet gaat om het snelle kiekje dat precies moet weergeven wat de fotograaf zag, maar om een manier om beweging op een bijzondere manier vast te leggen, namelijk ’bewogen’. Dat geeft een surrealistische tint aan een foto omdat je de tijd vastlegt die voorbij gaat. Beweging wordt een vorm, water wordt mist en lucht wordt een vloeibare substantie.

Dat schrijft Mischa de Muynck op zijn website HeelHollandFotografeert. Hij verzorgt o.a. deze workshop en wist mij met die wervende zinnen te lokken. Je bent nooit te oud om te leren en deze techniek leek mij wel wat. Dus gaf ik mij op voor de workshop.

Om kwart voor 10 startte Mischa in zijn lesruimte in Kortgene de workshop met een theoretische inleiding. Daarbij veel aandacht voor het gebruik van een 10-stops grijsfilter dat je voor de lens moet zetten om de lange sluitertijd te compenseren. Anders zouden alle foto’s zwaar overbelicht worden. Het gebruik van dat filter vraagt enige handigheid die in de loop van de dag tot een zekere mate van routine moet leiden. Dat gingen de 6 deelnemers de rest van de dag uitgebreid oefenen.

We begonnen aan de Noord-Bevelandse oever van de Oosterschelde bij het begin van de Zeelandbrug. Het was prachtig weer voor zo’n dag buiten en voor de fotografie. Al doende aan de voet van de dijk kregen we de volgorde van handelen enigszins in de gaten, al ging er ook het een en ander mis. Toch lukte het ook om goede foto’s van de brug te maken boven een gladgestreken watervlakte. Dat geeft inderdaad een bijzonder beeld.

Tegen het middaguuur vertrokken we naar de Westkappelse Zeedijk op Walcheren, tussen Domburg en Westkapelle. Na een lopende lunch met door Mischa gepresenteerde heerlijke broodjes gingen we ook hier onderaan de dijk aan de slag om het opkomend tij te fotograferen. Dat lijkt een onmogelijke taak, maar met lange sluitertijden is dit mogelijk. Inderdaad, iets surrealistisch heeft het wel.

Aan de voet van de Westkappelse Zeedijk kun je je in de Alpen wanen

Om half 4 was het tijd om naar het Veerse Meer te gaan voor nog een kleine opdracht bij de restanten van wat aanlegsteigers.
De workshop werd daarna afgesloten in Mischa’s lesruimte in Kortgene, waar hij nog een verhelderende uitlag gaf over hoe je met de opnamen van deze dag in de nabewerking aan de gang kunt gaan. Om half 6 was het afgelopen en gingen we na een heerlijke dag in de buitenlucht en aan de Zeeuwse waterkant naar huis. En het was ook een geslaagde en goed georganiseerde workshop onder de plezierige leiding van Mischa de Muynck, die de deelnemers als docent en ’coach in het veld’ de hele dag met raad en wijze woorden ondersteunde.

De restanten van een aanlegsteiger in het Veerse Meer

Agaves weer thuis

Kees

3 reacties

18 mei 2021

Al heel wat jaren zijn wij in het bezit van een aantal agaves. Het zijn gestekte planten van oude exemplaren die eens van mijn schoonvader waren. Dierbare planten dus, die door Ans met liefde worden verzorgd. En ook ik draag wel eens een steentje bij.

Agaves zijn vetplanten, of deftig gezegd succulente planten, die water opslaan in een deel van hun lichaam. Zij kunnen hier niet het hele jaar buiten blijven en dus gaan die van ons in november naar hun winterverblijf in de kas van tuindersbedrijf Kesteloo in Koudekerke. Daar blijven ze tot na de IJsheiligen.

De IJsheiligen zijn Mamertus, Pancratius, Servatius en Bonifatius. Hun naamdagen, of misschien moet ik schrijven feestdagen, vallen op 11, 12, 13, en 14 mei. Omdat in deze tijd in West-Europa nogal eens schade brengende nachtvorst voorkomt, markeren deze dagen de overgang naar wat zomerser getint weer. Voor wat het waard is, er zit een portie volksweerkunde in deze gedachte.

Maar toch houden we ons er ieder jaar aan. Na de IJsheiligen bellen we Kesteloo om af te spreken wanneer hij de agaves weer thuis brengt. Vanmiddag zijn ze gebracht en ze geven meteen wat meer zomerse beleving bij het kijken naar de voortuin, waar we ze op de gebruikelijke plek hebben neergezet, goed zichtbaar vanuit de kamer.

Het zomergevoel kreeg dus vandaag door dit jaarlijkse ritueel een opkikkertje. Nu het weer nog.

Tuinweer

Kees

2 reacties

30 maart 2021

Ruim een week geleden zag ik op een van de weblogs die ik volg een foto met daarop het prille blad van een ontbottende klimhortensia. Die in mijn tuin was nog lang zo ver niet, bevond zich nog in het knopstadium. Geen blaadje te zien, terwijl de woonplaats van die blogger naar ik meen in de buurt van Brussel is, dus niet zo veel zuidelijker dan Middelburg. Maar goed, zuidelijker en wat meer landinwaarts, het kan kennelijk het verschil maken.

Vandaag was het een warme lentedag. Dat nodigde uit tot buitenactiviteiten. Dus heb ik vanmorgen de buitenboel maar eens gedaan. Een beleving van enige mistigheid bij het naar buiten kijken moest weggewassen worden. Toen dat klaar en de transparantie vanuit de woonkamer weer optimaal was, lonkte de tuin. Dit zou een uitgelezen middag zijn om het gras eens goed onderhanden te nemen. Het was in de wintertijd door blijven groeien, alsof er geen winter meer bestaat, en flinke plukken hadden een hoogte van meer dan 10 cm bereikt, te hoog voor mijn handmaaiertje. Krukje erbij en met grasschaar en heggenschaar de sprieten eerst tot maaihoogte teruggebracht. Het resulteerde in een forse hoop afgeknipt gras en een vochtige rug. De grasmaaier kreeg ik er daarna soepel overheen geduwd. In de komende dagen kalk strooien en bemesten en dan is het weer even gedaan met de warmte, want er komt koud weer aan.

De nieuwe prunus staat in zijn tweede jaar uitbundig te bloeien

En toch, de lente is hier nu echt onstuitbaar aangekomen. Want ook bij mij in de tuin is de klimhortensia zijn blaadjes aan het ontvouwen. De natuur weet hoe laat het is, al lopen de klokken niet overal gelijk.

Winter

Kees

3 reacties

13 februari 2021

Beleefden we in de afgelopen week toch nog een echte winter, met strenge vorst, snijdende oostenwind en sneeuwjachten. Al kwam in Zeeland de temperatuur niet zo heel laag, het was koud genoeg om ook hier ijs te doen ontstaan. En er waren dagen met zon en een heldere blauwe lucht. Heerlijk weer voor kleine winterwandelingen.

Wandelen is wat de huisarts heeft aanbevolen om de gevolgen van de corzonabesmetting te boven te komen. Die zijn bij mij niet zo ernstig doordat ik slechts lichte klachten heb gehad. Gevolgen zijn er daarentegen zeker wel, ook bij mij; het virus kan een flinke ravage aanrichten. Ans is erger ziek geweest en bij haar zijn de gevolgen navenant.

Deze week werd er in PZC/AD ruim aandacht aan besteed. De gevolgen kunnen ernstig zijn en langdurig: hartklachten, angstaanvallen, hevige hoofdpijn, kortademigheid, concentratieproblemen. En nit te vergeten de vermoeidheid. Langdurig wil zeggen heel lang! Sommigen die in maart vorig jaar besmet raakten zijn nog steeds niet hersteld. Het betreft vaak mensen van gemiddeld 40 jaar die niet in het ziekenhuis hebben gelegen. Er zijn zo’n 28000 ex-coronapatiënten onder behandeling van een fysiotherapeut. Corona kan het lichaam slopen.

Zo erg is het met Ans en mij gelukkig niet gesteld. Die klachten herkennen we wel, hebben we zelf ook, en het virale sloopwerk heeft zeker gevolgen voor onze conditie. Vooral Ans heeft flink moeten inleveren. Onze wandelingen hebben dan ook een maximale duur van zo’n 30 minuten. Na de opgelopen schade met bijbehorende beperkingen door alle therapieën na de borstkanker is dit voor haar een bittere pil.

Het poelgebied bij Brigdamme. Op de achtergrond de bomen langs het Brigdamsepad met daarachter de kreekrug.

We wonen aan de rand van de stad en dat heeft het voordeel dat als je actieradius niet zo groot is, je vanuit huis toch even ‘buiten’ bent, langs akkers en weilanden gaat, in de verte kunt kijken. Ook is er dichtbij een klein natuurgebied dat bestaat uit een niet-geëgaliseerd poelgebied met drinkputten, gelegen tussen twee hogere kreekruggen.

Die kreekruggen zijn lang geleden ontstaan door in getijdengeulen afgezet zand en klei. Vanaf circa 300 n.Chr. had de zee hier enige eeuwen vrij spel en stond Walcheren via die kreken ermee in open verbinding. Tussen de kreekruggen lagen veengebieden en nadat Walcheren bescherming tegen de zee had, ontstond inklinking door ontwatering en werd er zout en turf gewonnen. Dit werden de lagere poelgebieden en heeft het Walcherse landschap iets weg van van een poffertjespan. Nederzettingen zijn als lintbebouwing op de kreekruggen ontstaan en veel dorpen en gehuchten liggen daar nog steeds.

De kreekrug naast het Brigdamsepad. Dit is een zijtak van de kreekrug die tussen Middelburg en Sint Laurens loopt. Uiterst links is de lintbebouwing daarvan te zien.

Langs dat poelgebied bij ons ‘om de hoek’ loopt het restant van een oeroud kerke/voetpad, het Brigdamsepad. Kerkepaden werden vooral ’s zondags gebruikt om naar de kerk te gaan als er geen gewone weg tussen woonplek en kerk was. Zij liepen vaak dwars door het landschap, tussen akkers en weilanden. Veel kerkepaden zijn in onbruik geraakt of aan ruilverkavelingen ten prooi gevallen. Er zijn in Nederland nog een aantal kerkepaden overgebleven.

Het Brigdamsepad met rechts de kreekrug en links het kleine poelgebied. Op de achtergrond de lintbebouwing van Brigdamme.

Het Brigdamsepad is er één van en ligt tussen Middelburg en de buurtschap Brigdamme, gelegen op de kreekrug van Middelburg naar Sint Laurens. In de richting van Brigdamme lopend heb je rechts de akker op de kreekrug, waar het pad pal langs loopt en links het kleine poelgebied, in beheer hij Het Zeeuwse Landschap. Zij hebben in deze mooie winterse periode de hekken van hun natuurgebieden opengezet, waardoor er op de poelen geschaatst kan worden.

Dus was het ondanks de gure wind lekker wandelen in het zonnige winterse landschap, naar het Brigdamsepad of een ander ommetje dat met onze huidige conditie goed te doen is. Op en langs het pad waren opvallend veel vogeltjes, heen en weer vliegend tussen het riet en de braamstruiken. En vandaag gingen we ook het poelgebied in waar inderdaad geschaatst kon worden. Het is altijd een genoegen om daarnaar te kijken. Schaatspret op vijvers en sloten heeft een aparte, eigen sfeer waar je mee opgroeit en altijd van kunt genieten. Zelf heb ik evenwel geen kriebels meer om mijn noren uit de doos te halen. In het journaal zag ik beelden van schaatsers bij de molens van Kinderdijk en dat deed de herinnering terugkomen aan de Molentocht die ik ooit in de Alblasserwaard gereden heb. Dat was mooi.

Schaatspret in het Brigdammer poelgebied

We wandelden samen op de beijsde wegen en paden, voor herstel van onze conditie, elkaar steunend op gladde stukken en genietend van deze echte, je zou haast zeggen ouderwetse winter.

Morgen gaat het dooien.

Kwetsbaar

Kees

3 reacties

24 januari 2021

Een comité van dichters en poëziekenners heeft Lieke Marsman gekozen tot de nieuwe Dichter des Vaderlands. Zij kreeg die titel vanwege haar ”eigen toon, poëtische kracht en aansprekende strijdvaardigheid”. Die wil ze tonen in het maatschappelijk debat, zegt ze in NRC, één van de partners achter het dichtersinitiatief. Marsman, die lijdt aan kraakbeenkanker, wil de stem zijn van het dorre hout: ”Het is een tijd van ziekte, en zieke en zwakke mensen zijn het afgelopen jaar nagenoeg afgeschreven, als dor hout.”

De term dor hout is vanaf april vorig jaar in de aandacht gekomen door een column van Marianne Zwagerman. Het is in feite een uitrekken van de betekenis die het al had – dood hout – want volgens Van Dale is het nu ook een metafoor, onder meer voor kunstenaars die niet meer creatief en werknemers die niet langer productief zijn.
Zwagerman zorgde voor ophef door het merendeel van de dodelijke slachtoffers van corona te omschrijven als ‘dor hout’. Zij betoogde dat de aanpak van corona met als doel het ’sparen van dor hout’ ten koste gaat van de welvaart van onze kinderen. Daarmee zette ze de waarde van oude, veelal kwetsbare mensenlevens af tegen hun (economische) nut. Haar boodschap was en is dat je niet de hele economie kan opofferen om een paar oude mensen te redden. Want het virus was een oudemensenziekte, voor jonge mensen was het geen bedreiging. Ze twitterde in april al: het dorre hout wordt gekapt, misschien een paar maanden eerder dan zonder virus. Moet iedereen die nog in de bloei van zijn leven zit daar alles voor opofferen?

Kwestie van kosten-batenanalyse, lijkt het.
Hoe wrang en cynisch is deze stellingname. En onbegrijpelijk omdat zonder gêne de maatschappelijke solidariteit, toch een element van beschaving, in feite wordt afgeschoten. Voor mij een voorbeeld van wegebbende cohesie in de samenleving. Individueel gewin gaat boven barmhartigheid en zorg voor de naaste. Wat jouw ontplooing in de weg zit moet maar sneuvelen.

Begin januari hebben Ans en ik een coronabesmetting opgelopen, hoe voorzichtig we vanaf de uitbraak van de pandemie ook zijn geweest. Eerst testte ik positief en moest thuis gekomen uit Zuid-Limburg meteen in isolatie. Een vervreemdende ervaring om volledig afgezonderd in een kamertje in je eigen huis door te brengen. Ans was tegelijkertijd in quarantaine en moest zich na een week opnieuw laten testen. Zij bleek toen ook positief en vanf dat moment waren we dus weer samen in ons huis, samen in isolatie. Mijn klachten bleven licht en na een dag of 12 kon ik vaststellen dat ik klachtenvrij was. Ans kreeg ernstiger klachten en een paar keer dreigde het op ziekenhuisopname te kunnen uitdraaien. Gelukkig bleek dat niet nodig en op dit moment is het grootste gevaar voor haar wel geweken.

Op deze wijze komen we als kwetsbare ouderen er goed vanaf. Met mij gaat het best weer goed al merk ik wel dat het virus wat heeft aangericht. Als ik een poosje actief ben geweest krijgt soms een tomeloze moeheid de overhand op mij. Dat is dan ook de enige nawee. Ans heeft een langere weg naar volledig herstel te gaan. Waarbij voor ons beiden geldt dat het niet uitgesloten is dat we niet weer op ons pre-coronaniveau zullen komen.

Omdat in de laatste jaren mijn kwetsbaarheid nogal is toegenomen, gaf de besmetting met Covid-19 een behoorlijke schrik. De kranten en andere media berichten regelmatig hoe desastreus dit virus kan uitpakken. Bij sommige mensen laat het virus een enorme ravage achter. Of het loopt fataal af. Recentelijk is een neef van mij aan corona overleden, hij werd slechts 54 jaar. Maar ook mensen van net in de 30 worstelen vele maanden met een ernstige nasleep van de besmetting.

Dan besef je de waarde van ieder mensenleven des te meer. Marianne Zwagerman meet die waarde met economische maatstaven. Maar als economie de norm aangeeft voor een levenswaardig leven, dan zou er voor onze Truus en vele anderen weinig perspectief zijn.

Het is terecht dat de dichteres Lieke Marsman tegen de diskwalificatie van wie oud en kwetsbaar is in verzet komt. Een andere dichter wijst op nog een andere manier hoe hiernaar te kijken. Ons wijzend op onze eigen kwetsbaarheid, op ’ons aller angst’. En op de kracht van die kwetsbaarheid, de zelfbewustheid van de tere krokus tegenover het harde beton. Kwetsbaarheid als kostbaar goed binnen eenieder en voor iedereen.

In de bundel uit 1992 met zijn laatste artikelen, uit de periode voor hij overleed aan een hersentumor, staat bij dit gedicht:

Dit gedicht van Okke Jager, uitgehouwen in een cilinder van graniet, zal op het terrein van het psychiatrisch ziekenhuis Brinkgreven in Deventer aandacht vragen voor al die mensen die op de een of andere manier moeite hebben met het leven en met onze samenleving. Een teken gewonnen op weerbarstig materiaal om een ogenblik stil te staan bij mensen die met vallen en opstaan door de wereld gaan.

Kwetsbare mensen zijn van alle tijden….

HOE KOSTBAAR IS EEN KWETSBAAR MENS

Verraadt ons aller angst zich niet
in wie het leven weerloos liet?

De glasglans stemt de blazer mild.
De kaarsvlam vormt de hand tot schild.

De krokus wijst beton zijn grens.
Hoe kostbaar is een kwetsbaar mens.

^{Okke Jager}

In tijden van corona

Kees

14 reacties

4 januari 2021

En toen kreeg het virus mij toch te pakken. Op Nieuwjaarsdag zijn we om half 11 getest in Landgraaf. Reeds ’s avonds kwam de uitslag: Ans negatief en ik positief. Die middag hadden we nog een mooie wandeling gemaakt naar Schweiberg en dan door de glooiende weilanden terug. We zouden tot maandag blijven, maar dit bleek de afsluitende wandeling. Want in deze omstandigheden is het maar beter om thuis te zijn, je weet niet hoe het ziekteverloop zal zijn.

Zaterdagmorgen alles ingepakt. Terwijl we daarmee bezig waren belde de GGD Zeeland. Ze hadden het doorgekregen van de GGD LImburg en belden voor het bron- en contactonderzoek en om instructies te geven. Ik moest 10 dagen in isolatie en Ans 7 dagen in quarantaine. Met een lading instructies erbij hoe we dat moesten inrichten en dat er steeds van alles ontsmet moet worden.
Dus toen we in de loop van de zaterdagmiddag thuis waren en de auto leeg was, meteen ermee aan de slag gegaan. En dat viel voor de drommel niet mee. Want na 51 jaar huwelijk moesten we gescheiden van tafel en bed gaan leven. Ik woon nu boven op de achterkamer en mag er zondag pas uit komen mits ik dan 24 uur klachtenvrij ben. Ans woont beneden. Het is afschuwelijk. En noodzakelijk om te voorkomen dat ik Ans alsnog besmet. We mogen geen bezoek ontvangen en Ans mag geen boodschappen doen. Degene die dat voor ons doet moet alles buiten voor de deur zetten.

Ondertussen denken we terug aan die laatste dagen in Limburg toen we nog een paar mooie wandelingen hebben gemaakt. Het was steeds slecht weer met miezer en een koude wind – een liefhebber van wandelen in natuur en landschap laat zich er niet door weerhouden.

Schin op Geul: brug over de Geul en een eindje de helling op de Sint Mauritiuskerk

De ene dag reden we naar Schin op Geul voor de kribkesroute. Een mooie wandeling in het buitengebied langs de Geul naar kasteel Schaloen en Oud-Valkenburg met kasteel Genhoes. En onderweg meerdere kribkes gezien met opvallend vaak glas of plastic ervoor ter beveiliging tegen diefstal. Ja, zover kan de mensheid afzakken dat zelfs het kindje Jezus in zijn stal niet veilig is voor grijpgrage handen.

Kribke aan de voet van de Sint-Mauritiuskerk

Sint-Mauritiuskerk op de helling van het Geuldal steekt boven het dorp uit

De plek

Je moet niet alleen, om de plek te bereiken,
thuis opstappen, maar ook uit manieren van kijken.
Er is niets te zien, en dat moet je zien
om alles bij het zeer oude te laten.

Er is hier. Er is tijd
om overmorgen iets te hebben achtergelaten.
Daar moet je vandaag voor zorgen.
Voor sterfelijkheid.

Herman de Coninck

Sint-Johannes de Doperkerk, Oud-Valkenburg

’s Anderendaags hebben we de auto bij het gesloten restaurant Buitenlust geparkeerd en een rondje via Cottessen gelopen. Door het Vijlenerbos weer terug. Prachtige verstilde uitzichten richting België waren de beloning. Bij Buitenlust was veel animo voor het uitgifteloket voor koffie en dergelijke, mee te nemen en niet op het terras op te drinken. Zoals zo vaak in deze coronatijd trok het gros van de mensen zich er niets van aan en was het gezellig druk op het terras.

We reden ook nog even naar het geliefde Boscafé ’t Hijgend Hert. De toegang is met een lint afgezet. Achter het restaurant is een bouwkeet neergezet voor meeneemkoffie en versnaperingen. Opnieuw een gezellige drukte. We hebben het ook hier maar gelaten voor wat het was en veilig thuis een glas warme Glühwein genomen.

De laatste wandeling in onze corona-onschuld maakten we op woensdag in het Malensbos, het oostelijke deel van het Vijlenerbos. Daar zijn grafheuvels te zien uit de Bronstijd, zo’n 2000-800 jaar v.Chr. Eén van de grafheuvels is deels opengewerkt met een mooi kunstwerk erbij. De andere grafheuvels liggen verstild in het bos.

Aan de rand van het Malensbos kijk je mooi uit over Wolfhaag met in de verte de Vaalserberg met de Boudewijnstoren bij het Drielandenpunt

Tenslotte op Nieuwjaarsdag nog de wandeling naar Schweiberg en terug door de weilanden in het dal van de Nutbron, op wat een paar uur later blijkt onze laatste dag in Limburg te zijn.

In de weiden rond de Nutsbron wierpen we een laatste blik op Epen

Inmiddels ben ik een paar dagen in isolatie. Ik heb gelukkig milde klachten tot nu toe. Het is vreemd om zo in je eigen huis te moeten bivakkeren waarbij Ans en ik uit elkaars buurt moeten blijven. Als het goed gaat nog een week….

Door bos en dal

Kees

4 reacties

25 december 2020

We zijn alweer een week in Hurpesch. In de afgelopen twee dagen was het voluit regenachtig, echt binnenzitweer dus. De andere dagen hadden ruim voldoende droge perioden om een wandeling te maken. Vooreerst over welgebaande wegen naar het dorp Mechelen in het Geuldal en de buurtschappen Helle, Kleeberg, Bommerig en Elzet op de westelijke helling van het Vijlenerbos. Daarnaast waren die dagen goed om uit te rusten.

Vandaag was het hier goed en droog weer, prima wandelweer en het was intussen ook wel tijd geworden om het asfalt te verlaten en het bos in te trekken. Dat betekent over blubberpaadjes naar boven glibberen en aan de andere kant best steil naar beneden, wel over een solide pad, om veilig te landen in Bommerig. Was het plan om over de weg terug te gaan, kwam er even later aan de linkerkant een trapje in beeld dat naar het wandelpad langs de Geul leidt, het pad tussen Mechelen en Epen. Het blubberwandelen werd dus hervat en het was weer fijn om door het Geuldal te lopen, dat door de regen van de laatste dagen nogal drassig was geworden.
Ook worden löss en klei door de wandelaars tot dunne prut gelopen. Het zal voor ons de pret niet drukken, het is het kenmerk van dit krijtland. Dít is wandelen in het Heuvelland.

Epen op de andere helling van het Geuldal

Vaak niet – drassig land betekent omlopen, want zo hoog zijn onze hoge schoenen niet

MIJ, SCHAAP

Mij, schaap, overkomt niets dan wat de herder wil,
wat het gras wil, de lucht,
wat de dam en de groene overkant.

En ik tors mijn wol mee of het verlies van wol,
en ik kijk vol overgave uit mijn
vochtige ogen. Ik ben gelukkig met wat ik heb.

De tijd verstrijkt als gras, door mij,
en elk verzet is hol. De bomen ruisen zinneloos.

MARK BOOG

Weer in het heuvelland

Kees

7 reacties

19 december 2020

Gisteren zijn we weer aanbeland op wat inmiddels ons favoriete plekje in deze tijd van het jaar is. Op de helling van het Geuldal in Zuid-Limburg, in de buurtschap Hurpesch tussen Mechelen en Epen, waar we ook in deze coronatijd voldoende afgezonderd kunnen doorbrengen. Het worden weer een ruime twee weken met wandelen door de bossen en het heuvellandschap. En ook onze rust nemen.

Want we hebben een woelige tijd achter de rug. En dan doel ik niet alleen op het corinavirus dat het leven al zolang in ernstige mate belemmert. De vrijwillige quarantaine duurt nu al zo’n tien maanden en het einde is nog niet in zicht. Tien maanden in en om het huis blijven, zonder veel bezoek over en weer, geen orgelconcerten of andere muziekuitvoeringen, steeds afstand houden tot je medemens en sinds kort je gezicht verbergen achter een masker. In sociaal en cultureel opzicht een karig bestaan. Met steeds die dreiging van toch besmet te raken. Dat aanhoudende hoge aantal dagelijkse besmettingen van 12000 op dit moment geeft mij zorgen: eens loop je bij dergelijke aantallen een besmet iemand tegen het lijf, omdat je even niet oplette of iets dergelijks. Los van deze narigheid ben ik de laatste tijd wat aan het kwakkelen geweest en kwam er niet veel uit mijn handen. Het gaat nu weer beter en ik hoop hier door rust en ontspanning verder op te knappen. Verder waren er zorgen om schoonzus Truus, waarover ik eerder al op dit weblog geschreven heb. Daar is gelukkig de grootste spanning wat afgenomen, al blijft ze enorm kwetsbaar en broos.

Gisteren was ik jarig, mijn 74e dus. We hebben die dag gebruikt om hierheen te rijden, dus ‘vieren’ was er niet direct bij. Daar was het ook de dag niet naar, omdat aan het eind van de ochtend de uitvaart was van onze schoonzoon Arjan Hamberg. Hij werd slechts 50 jaar. We mochten er niet bij zijn; de relatie is al vele jaren geleden verbroken geworden. Ik had dus ook niet echt een ‘verjaardagsgevoel’. Onze dochter is nu weduwe en achtergebleven met twee alweer grote jongens. Een vreemd gevoel dat maar moeilijk wil landen. Die afstandelijkheid went nog veel minder dan die wegens het coronavirus. Nooit dus.

Vandaag de eerste wandeling gemaakt door de heuvels achter het vakantieverblijf. Genoten van het uitzicht over een zonbeschenen Geuldal. Dat deed goed. Ik sluit dit bericht af met een kerstgroet aan de lezers van dit weblog. We hopen met iedereen op een spoedige beteugeling van het coronavirus en dat we daarmee onze vrijheid terug krijgen. En de gezondheid behouden.

Diep in mij koester ik een licht,
een onuitwisbaar vergezicht,
dat steeds weer mijn verlangen voedt
en mij de morgen open doet.

Sytze de Vries
Uit: De mens en het Kind