Zuiderend

Op zaterdag 13 april 2019 hield de KVOK Afdeling Zeeland de jaarlijkse excursie naar interessante, mooie dan wel bijzondere orgels. Dit jaar waren Etten-Leur en Zevenbergen uitgekozen. Voor orgelliefhebbers zijn dat dagen om in een gemoedelijke sfeer orgels te zien en te horen en voor wie wil, erop te spelen. En die orgels staan ook wel in fraaie kerkgebouwen, dus er is meestal genoeg moois om van te genieten.

De excursie begon in Etten-Leur, waar een bijzonder kerkje werd bezocht. De Van Goghkerk is de voormalige Hervormde kerk die bestaat uit het middenkoor van een begin 16e eeuwse hallenkerk, waarvan de zijkoren in 1821 zijn afgebroken. De oude zuilen met lijstkapitelen zijn in het muurwerk behouden.

Sinds 2014 heet de kerk de Van Goghkerk. De vader van Vincent van Gogh was in deze kerk predikant van 1875-1882. Zoon Vincent woonde en werkte in 1881 in Etten. De kerk wordt niet meer voor de eredienst gebruikt. Er is nu een Van Gogh experience ingericht.

In de kerk bevindt zich een wonderschoon orgel van de Bredase organist en orgelmaker Jacobus Zeemans. Het dateert uit 1699 en heeft 1 manuaal, een aangehangen pedaal en 10 stemmen. Dit orgel bevat onderdelen uit de 17e eeuw. In Noord-Brabant zijn er nog maar vier instrumenten uit deze periode. Het is dus van grote historische waarde. De orgelkas is fraai van verhouding en rijk aan houtsnijwerk. Ook de klank van het instrument is erg mooi. We werden ontvangen door organist Michel Gottmer, die vertelde over de geschiedenis van kerk en orgel. Vervolgens gaf hij een korte bespeling, waarna deelnemers zelf op het orgel terecht konden.

Wie niet speelde kon genieten van het mooie interieur van de kerk, waarbij met name de kleurige gebrandschilderde ramen met elementen uit schilderijen van Van Gogh opvielen.

Vervolgens reden we naar Zevenbergen voor de lunch, waarna de Hervormde Sint-Catharinakerk bezocht werd. In deze kerk staat een groot 3-klaviers orgel van Flentrop uit 1954. Door Van den Heuvel is in 2002 een restauratie met aanpassingen uitgevoerd. Het orgel heeft 33 stemmen.

We werden ontvangen door Lambert van Eekelen, organist van de vlakbij gelegen Sint-Bartholomeuskerk en Aart van Muijen, de organist van de kerk. Het gothische kerkgebouw heeft in 1940 en 1944 zware oorlogsschade opgelopen. De restauratie is in 1953 gereedgekomen. De oudste delen dateren uit ±1400. Lambert van Eekelen hield een inleiding over orgel en kerkgebouw, waarna hij met een gevarieerd concert de klank van het orgel demonstreerde. Die viel niet tegen, er zitten een paar fraaie stemmen op en ook het geheel kon ik goed waarderen. Dit in tegenstelling tot het uiterlijk, dat kan wel een verfje en vers bladgoud gebruiken, zoals Aart van Muijen ook als grote wens uitsprak.

Na het oversteken van de Markt kwamen we in de rooms-katholieke Sint-Bartholomeuskerk. Het is een driebeukige neoromaanse kruiskerk uit 1930 met rondboogramen en -ingangen. Bij een kopje koffie vertelde Lambert van Eekelen over ‘zijn’ instrument, een orgel van Verschueren uit 1947 dat in 1987 is gerestaureerd door Tiggelman. Het heeft 36 stemmen verdeeld over 3 klavieren en pedaal. Het heeft een Franse klank, hetgeen Lambert van Eekelen demonstreerde met een prachtige uitvoering van de Fantaisie in A van César Franck. Meteen was het duidelijk: dit orgel is voor die muziek gemaakt. Zijn uitvoering van Litanies van Jehan Alain bevestigde dit nog maar eens. Daarna brak er weer een speeluurtje aan waar uitgebreid gebruik van werd gemaakt, ook door de jongste deelnemer van vandaag, een 9-jarige enthousiasteling. Want dit is toch een orgel om te smullen.

Het was weer een typische KVOK Zeeland excursie die in een ontspannen sfeer de deelnemende orgelliefhebbers veel te bieden had.
Geen wonder dat de afsluiting iets later kwam dan gedacht.