Zuiderend

Deze reis is niet alleen bedoeld om er weer opuit te gaan na de lange periode van gedwongen thuiszitten door de ernstige ziekten die ons overkwamen. Meer dan een jaar zonder trektocht met de caravan is iets wat moest worden geaccepteerd, de situatie was nu eenmaal zo, maar de vrijheid om te zwerven, landschappen en steden te ontdekken en te genieten van natuurschoon, de knusheid van het huisje op wielen, het werd node gemist. Des te fijner is het dat we samen, (over)levend en wel, de kar weer konden gaan trekken op weg naar de horizonten die we verlangden.

Wel is het zo dat we beiden door behandelingen en medicijnen aan energie en krachten hebben moeten inleveren. Reizen en kamperen zijn ontspannend èn inspannend, een beetje sport eigenlijk ook, meer dan hengelen of duivenmelken. De vraag was of het verstandig zou zijn om ver weg te gaan, ons in soms best afmattende mediterrane klimaten te begeven en zo een te zware wissel op onze conditie te trekken.

Dus besloten we om in Nederland te blijven, dat is niet zo ver en het klimaat is, nou ja, wat het is, dat weet je toch nooit. Tot nu toe hebben we alle soorten weer gehad, van heerlijk warm tot kou en een stevige storm met forse regenval, tegenwoordig Code Rood geheten. En de conclusie kan nu al zijn, na Giessenburg, Rolde en Sloten, dat het goed gaat, dat we het nog kunnen en het kamperen nog steeds leuk vinden, onze favoriete manier van reizen om plaatsen en streken te verkennen, om te ontspannen in de natuur.
Daar zijn we blij om.

En zo kwamen we vanuit de omgeving van Rolde in de zuidwesthoek van Friesland terecht, in een voor ons nieuw gebied hoewel we een jaar of wat geleden er al wel een beetje in de buurt waren toen It Heidenskip de bestemming was. Nu zochten we echt Gaasterland op en kwamen terecht op Boerderijcamping ‘De Tjasker’ bij het dorpje Wijckel. Nooit van gehoord maar nu weten we beter. Camping ‘De Tjasker’ is gelegen op landgoed ‘Ybert’. Achter de authentieke boerderij ligt het campingterrein met ruime staanplaatsen die mooi uitzicht bieden over de landerijen.
De camping is geopend in 1998. Beheerders zijn Niels en Tea Leffertstra. De boerderij is niet meer in bedrijf.

De camping is genoemd naar de houten molen die langs de weg van Lemmer naar Balk aan de rechterkant staat. Men noemt dit een Friese paaltjasker. Deze wordt gebruikt om het natuurgebied ‘De Sânpoel’ van water te voorzien. Een tjasker kun je met de hand in alle windrichtingen zetten om deze in werking te stellen.

De boerderij is gebouwd in 1870 en heeft altijd dienst gedaan als veehouderijbedrijf en is altijd bewoond geweest door leden van de familie Leffertstra. In 1994 zijn de gebroeders Leffertstra gestopt met het veehouderijbedrijf; op de boerderij wordt nu nog wat hobbyvee gehouden.

Nadat het veehouderijbedrijf was gestopt bleven Gert en Mat Leffertstra op de boerderij wonen, Niels en Tea wonen in het huis ernaast. De camping bevindt zich achter de boerderij naast en achter de voormalige koeienstal.

Het kampeerterrein is mooi aangelegd en wordt door Niels heel goed onderhouden. Daardoor heb je het gevoel in een park te kamperen op een gazon zoals ik het thuis nog niet voorelkaar gekregen heb.

 

Wijckel (spreek uit wikkel) is een dorp tussen Balk en Sloten en heeft 630 inwoners. In de 13e eeuw werd het vermeld als Wicle en daarmee wordt gedacht dat de plaatsnaam verwijst naar een open bos (lo) van Wike.

De kerk van Wijckel heet de Vaste Burchtkerk en heeft een zware zadeldaktoren van 40 m hoog, het restant van de 14e eeuwse kruiskerk. De top is van 1671. De huidige zaalkerk werd in 1671 gebouwd ter vervanging van het vorige gebouw dat door brand was aangetast. De kerk heeft een driezijdige koorsluiting en gotiserende vensters.

In de 17e-eeuwse kerk heeft de militair en vermaarde vestingbouwer Menno van Coehoorn (1641-1704) er een praalgraf gekregen. Deze bewoonde hier zijn buitenplaats Meerenstein, welke in 1811 werd afgebroken. Het bijbehorende park is er nog wel en staat bekend als het Van Coehoornbos. Een bos dat beheerd wordt door It Fryske Gea en aangelegd werd in 1680 door de naamgever.

In de kerk bevindt zich een orgel dat in 1900 is gebouwd door Bakker & Timmenga. In 1985 is het door hen gerestaureerd en uitgebreid met een Trompet. De dispositie is 9 stemmen en aangehangen pedaal.

Goed een kilometer van Wijckel ligt Sloten, de kleinste en mooiste elfstedenstad van Friesland. Bezienswaardig en pittoresk, een beschermd stadsgezicht, is het een bezoek zeker waard. Sloten stamt al uit de 13e eeuw. In 1581 kreeg het vijf bastions en vier poorten, te weten twee landpoorten en twee waterpoorten aan weerszijden van het centrale vaarwater Het Diep. Deze poorten werden gemaakt om de schepen op te vangen voor de tolheffing.
Sloten heeft nu 765 inwoners.

In de Hervormde kerk bevindt zich een mooi orgel van Albertus van Gruisen, gebouwd in 1786 met gebruik van pijpwerk uit een onbekend voorgaand instrument. Het heeft nu 16 registers verdeeld over Hoofd- en Rugwerk en een aangehangen pedaal.

Na Sloten reden we naar Woudsend, een watersportplaats tussen het Slotermeer en het Heegermeer. De brug om het dorp binnen te komen gaat om de haverklap open wegens het drukke botenverkeer. Het dorp heeft een mooie houtzaagmolen en een bijzondere protestantse kerk op de plaats waar van 1337-1580 een karmelietenklooster heeft gestaan.

Mij ging het ook om een herinnering uit de tijd van mijn arbeidzaam leven. Ik bracht toen een werkbezoek aan de Verzekeringsmaatschappij Woudsend anno 1816. Daarbij werd er geluncht in restaurant ’t Ponkje, gevestigd in de voormalige Doopsgezinde kerk uit 1858 aan de Fermaningsteech. De kerk is in 1968  buiten gebruik gesteld en sinds 1969 is er een restaurant in gevestigd. De naam is het Friese woord voor collectezak.

De verzekeringsmaatschappij is in de loop der jaren bij het fusiegeweld in de financiële wereld uiteindelijk onderdeel geworden van ASR Verzekeringen, dat besloot de vestiging Woudsend in 2012 te sluiten. Sinds die tijd staan de gebouwen, prominent gelegen aan de doorgaande vaarweg net over de brug links, leeg. Een triest gezicht. ’t Ponkje is er nog en ik vond het leuk het na zoveel jaren weer te zien, al had mijn herinnering er een ander plaatje van bewaard. Gelukkig heb ik de foto’s nu.

Gaasterland is een streek met een bosrijk en licht glooiend landschap. Deze reliëfs heetten vroeger gaasten. Zij zijn ontstaan als opgedrukte keileembulten in de voorlaatste ijstijd het Saalien, zo’n 150.000 jaar geleden en vervolgens overdekt geraakt met zand. Vanwege de optredende zandverstuiving heeft Staatsbosbeheer er rond 1900 bos aangeplant. Net als in Drenthe kamperen we hier in een oeroud landschap en dat hebben we dan ook goed bekeken.

Een bezoek aan de kliffen hoort daar natuurlijk bij. Waar de keileemruggen uit het Saalien de kust bereiken ontstonden de kliffen door de inwerking van de golven van de Zuiderzee. Op die plekken ontwikkelde zich een steile en onbegroeide uit het water oprijzende kust. Na de afsluiting van de Zuiderzee verdween de werking van het getij en liep die van de golfslag sterk terug. De kliffen raakten begroeid met onder andere bomen en struiken, waardoor de rijzige aanblik verdween.

Het Oudemirdumerklif is een natuurmonument, het Mirnserklif is ten prooi gevallen aan kitesurfers en horeca, het Roode Klif is, hoewel deels door mensenhand vervlakt in 1893, met 10 meter de hoogste en biedt een imponerende aanblik. Bovenop is een herdenkingsplaats voor de bloedige strijd die hier in 1345 heeft plaatsgevonden, de Slag bij Warns. De Hollandse graaf Willem IV wilde de Friezen inlijven, maar die verweerden zich succesvol en mepten de Hollanders terug de Zuiderzee in. Oorlog en geweld zijn van alle tijden en plaatsen en helaas leert de mensheid er niet van. Economische belangen, heerszucht en territoriumdrift winnen het nog altijd van menslievendheid en respect voor het leven. Gelukkig is er op aarde ook veel liefde en harmonie tussen mensen, soms dwars tegen de wil van heersers in.

Verder rijdend langs de kust kom je dan in Stavoren. Deze plaats is niet bezienswaardig en niet pittoresk. Bij de Oude Haven staat het opmerkelijk kleine standbeeld van het Vrouwtje van Stavoren op een hoge sokkel waarop in meerdere talen de sage over hoogmoed en goddelijke straf is vermeld. Het was er gezellig druk met imposante zeilschepen die binnenvoeren.

Op de beide Pinksterdagen was Friesland vol van Elfstedentochten. In Sloten waren we Eerste Pinksterdag getuige van de doorkomst van de steppers die de 240 kilometer vanuit Bolsward aflegden. De volgende dag bij het verlaten van de camping voor een bezoek aan de kliffen kwamen we tussen de motorrijders terecht en later kwamen de wielrenners eraan. Eind van de middag reden er nog steeds grote groepen fietsers door Wijckel. Nu er al jaren niet meer geschaatst wordt lijkt het erop dat alles wat kan rijden en varen zo zijn eigen Elfstedentocht krijgt. In Balk zagen we ook een richtingbordje voor wie dit zelf wil doen. Het wordt op die manier net zo’n sportieve pelgrimage als de beklimming van de Mont Ventoux.

Naast dat we zo een aantal markante punten en plaatsen hebben bezocht, namen we ruimschoots tijd voor momenten van rust op de camping. Misschien zijn we zonder bewuste beslissing overgeschakeld naar een seniorentempo dat rekening houdt met de beschikbare energie.

Waar we wel de tijd voor hebben genomen was voor een bezoek aan het Woudagemaal in Lemmer, op 8 kilometer van de camping. Het grootste nog werkende stoomgemaal ter wereld ooit gebouwd maakte diepe indruk. De gids die ons met een vijftiental andere bezoekers rondleidde, vertelde boeiend en vol trots over de enorme installatie en hoe alles werkt. De functie is overgenomen door het Hooglandgemaal in Stavoren. In tijden van langdurige hevige regenval en harde wind wordt het Woudagemaal opgestart, wat een heel etmaal duurt, en het levert dan extra capaciteit om de Friezen droge voeten te laten houden. Dit gebeurt gemiddeld eenmaal per jaar. Het gemaal is al 100 jaar oud en het werkt dus nog allemaal. Knap hoor!

Tenslotte kwam het moment dat we onze plaats op ‘De Tjasker’ moesten vrijmaken. Twee dagen geleden vertrokken we van daar en kwamen vroeg in de middag aan op de laatste verblijfplaats van deze reis. In een heel ander gebied werd de caravan min of meer waterpas gezet en gingen de haringen van de voortent de grond in. Dat is op Landschapscamping ’t Lentinck in Voorstonden, een buurtschap in de gemeente Brummen en een paar kilometer van Zutphen. Hoe het ons daar vergaat komt in de volgende aflevering.