Zuiderend

In de Nieuwe Kerk bevindt zich aan de zuidelijke muur een bijzonder monument. Het is een klein kruis gevormd door drie samengebonden grote middeleeuwse spijkers geplaatst op een stuk steen. Het is er bevestigd op zondag 17 mei 2009, precies 69 jaar nadat de Nieuwe Kerk en een groot deel van het centrum van Middelburg werden verwoest door oorlogsgeweld. 

Toen ik vorige week een paar dagen in de kerk was om de orgelstemmer van Flentrop te assisteren bij het op toon brengen van de orgels, zag ik het weer na lange tijd. En ineens werd ik erbij bepaald waarom dat daar aan de muur hangt.

De officiële en internationale naam is Cross of Nails en het bevindt zich in vele kerken over de hele wereld, meer dan 250 inmiddels. Het is ontstaan uit een initiatief vanuit de kathedraal van Coventry, die in de Tweede Wereldoorlog, op 14 november 1940, met een groot deel van die stad werd verwoest door een bombardement van de Duitse Luftwaffe. In de ruïnes vond men de volgende dagen tussen de verkoolde overblijfselen twee dakbalken die in de vorm van een kruis waren gevallen – zij werden vastgebonden en op de plaats van het verwoeste altaar geplaatst – en drie middeleeuwse dakspijkers die ook tot een kruis werden gevormd, wat het oorspronkelijke Cross of Nails werd dat zich nu op het Hoogaltaar in de nieuwe Sint Michaelskathedraal bevindt. Die vondsten werden gezien als een teken om als reactie op de verwoesting niet te kiezen voor vergelding maar voor verzoening. De nieuwe kathedraal is dan ook in de lijn daarvan vormgegeven.

Na de oorlog zocht Coventry contact met andere door oorlogsgeweld getroffen steden. In de loop der jaren is een netwerk van plaatsen ontstaan waar men samen de taal ging spreken van verzoening. Wekelijks klinkt het gebed voor Peace and Reconciliation. Het Cross of Nails is het symbool voor het netwerk van deze vredesbeweging.

Ook in Middelburg bevindt zich dus zo’n kruis evenals in Rotterdam, Den Haag, Arnhem en Doesburg, om er een paar te noemen. Verder in Europa en wereldwijd vonden Crosses of Nails een plek in onder andere Dresden, Berlijn, Lübeck, Khartoem, Bagdad, Moskou, Odessa….

Iedere vrijdagmiddag om 12.00 of 13.00 uur vindt bij al die kruizen het Coventry gebed plaats, waar de deelnemers bidden voor Vrede, Gerechtigheid en Verzoening. Het Coventry gebed roept ook op tot handelen, tot hoop houden, tot daden volgens de leidende beginselen van de gemeenschap:

• Healing the wounds of history
• Learning to live with difference and celebrate diversity
• Building a culture of peace

Ik zag dus dat kruis weer en moest meteen eraan denken dat ruim 80 jaar na de bombardementen op zoveel steden in Europa en na het oorlogsgeweld in voormalig Joegoslavie er opnieuw een oorlog gaande is. Weer is een dictator erop uit zijn grondgebied en macht uit te breiden, daarvoor grote verwoestingen aan te richten en veel bloed te vergieten. Onbegrijpelijkerwijs gesteund door de hoogste kerkelijke leiding daar die zijn zegen aan het bloedvergieten gegeven heeft. Alsof hier sprake is van een goede, heilige daad. Nationalisme en religie kunnen een giftige cocktail worden.

De geschiedenis heeft dat helaas al vele malen laten zien. En de verdrietige conclusie moet zijn dat de mensheid in al die eeuwen, of beter millennia, geen haar beter is geworden.

Voor het Cross of Nails worden er op dit moment nieuwe locaties gemaakt. Marioepol, Charkov…..

Het houdt maar niet op. Zullen Vrede en Verzoening ooit op onze wereld de boventoon gaan voeren?